Krzysztof Mas�o�

Bananowy song

(fragmenty)

 

HARCERSKA S�U�BA POLSCE SOCJALISTYCZNEJ

 

"Azymut prowadzi do huty", tak w 1979 roku zatytu�owa�em reporta� w "Sztandarze M�odych", patetyczn� opowie�� o harcerskim wk�adzie w powstawanie inwestycji stulecia - Huty Katowice. O harcerstwie nie mia�em poj�cia, omin�y mnie jako� zbi�rki, obozy, nigdy nie nosi�em mundurka, nawet zuchem nie by�em. Pewnie dlatego przydzielono mi w redakcji dziennikarsk� obs�ug� dzia�a� tej trzymilionowej (!) wtedy organizacji m�odzie�owej.

Czas dla Zwi�zku Harcerstwa Polskiego by� jak najgorszy. W 1974 roku na fali przeobra�e� w ruchu m�odzie�owym powo�ano Harcersk� S�u�b� Polsce Socjalistycznej. By� to zabieg tyle� debilny, ile makiaweliczny. Harcerstwo z samej swojej natury jest elitarne, tote� na przek�r z dnia na dzie� uczyniono je masowym. Komsomolskie wzory by�y a� nadto widoczne. Spok�j dano tylko najm�odszym, pozostawiaj�c system zuchowy w spokoju, ale ju� starszych harcerzy przyodziano w piaskowe koszule i czerwone krajki wi�zane tak jak krawaty. Bardziej taki HSPS-owiec przypomina� dawnego zetempowca ni� harcerza. A harcerzami stali si� nawet ci, kt�rzy o tym nie wiedzieli. Po prostu ka�da klasa szkolna automatycznie stawa�a si� dru�yn� HSPS, a szko�a - szczepem. Dru�ynowym zazwyczaj by� wychowawca klasowy, a szczepowym dyrektor szko�y. �eby by�o �mieszniej, harcerskie formy pracy z m�odzie�� by�y �le widziane.

Na plenach Rady Naczelnej ZHP, kt�rym si� z redakcyjnego obowi�zku przys�uchiwa�em, dyskutowano g��wnie o tym, jak wykorzeni� ze Zwi�zku "niedotrzymuj�ce kroku wsp�czesno�ci" tradycje, jak uczyni� szkolenie idelogiczne bardziej atrakcyjnym, no i najwa�niejsze - co zrobi�, by zwi�kszy� liczb� cz�onk�w ZHP rekomendowanych do Partii. G��wnym ideologiem HSPS-owskiego harcerstwa by� przysz�y naczelny "Trybuny Ludu" Jerzy Majka. Na organizacyjnych nasiad�wkach rozprawia� si� z widmami Andrzeja i Olgi Ma�kowskich, nie zapomina� te� o unosz�cym si� w gmachu dawnej YMCA duchu Jacka Kuronia, ale najwi�ksz� pian� toczy�, polemizuj�c z pogl�dami Kazimierza Ko�niewskiego (zaocznie) i m�odego w�wczas W�odzimierza Paszy�skiego.

Obs�uga prasowa takich nasiad�wek by�a katorg�. M�odzie�owi aparatczycy powielali zachowania z Bia�ego Domu rodem i domagali si� traktowania przez "ich" "Sztandar M�odych" r�wnego dopieszczania sekretarzy KC PZPR przez "Trybun�". G��wnie interesowa�a ich d�ugo�� relacji, miejsce na stronie gazety i jako�� fotografii, kt�ra przy tamtych mo�liwo�ciach poligraficznych zawsze by�a fatalna. Poldek Dzikowski, legendarny fotoreporter "Sztandaru", utrzymywa� zreszt�, �e dobrego zdj�cia naczelnikowi ZHP, a by� nim niejaki Jerzy Wojciechowski, zrobi� si� nie da, gdy� cz�owieka przypomina ma�o. "M�odzie�owcy" z ulicy Konopnickiej mieli kompleksy i z innych powod�w, gdy� twierdzili, �e w ramach Federacji Socjalistycznych Zwi�zk�w M�odzie�y ich organizacja, cho� najwi�ksza, traktowana jest w por�wnaniu z ZSMP czy SZSP po macoszemu. By�o w tym troch� prawdy; z siedziby na Smolnej bli�ej by�o na drug� stron� Alej Jerozolimskich i urz�duj�cy tam "federa�ci" mogli liczy� na szybszy awans w strukturach partyjnych ni� ich poprzebierani za harcerzy koledzy uwa�ani za ma�o powa�nych.

O j�zyku gierkowskiej propagandy wzorowanym na wojskowej nowomowie m�dre ksi��ki pisa� Micha� G�owi�ski. J�zyk ten zadomowi� si� w harcerstwie lat 70. i st�d po operacji "Frombork" przyszed� czas na operacj� "Bieszczady-40", a chyba z rozp�du i na "Azymut - Hut� Katowice". Mia�o to by� sztandarowe przedsi�wzi�cie Akcji Letniej, cho� rozs�dni ludzie - a takich w ZHP wbrew sk�adowi Rady Naczelnej nie brakowa�o - pukali si� w czo�o, pytaj�c, czy te letnie obozy organizowane b�d� w cieniu wielkiego pieca, bo je�li tak, to mo�e dzieci si� przegrzej�. Bieszczadzka "operacja" mimo niepokoj�cych sygna��w o konfliktach z miejscow� ludno�ci�, kt�rej m�odzie� mia�a pomaga�, a bywa�o, �e przeszkadza�a, nios�a ze sob� powiew romantyki, no i, co najwa�niejsze, gwarantowa�a kontakt z natur�. Ale o jakiej naturze mo�na m�wi� w kombinacie hutniczym!

Pe�en najgorszych przeczu� wsiad�em do poci�gu jad�cego do Zawiercia. W biurowcu huty odnalaz�em pok�j "bratniej" organizacji - ZSMP, kt�rej pracownik zaprowadzi� mnie do gabinetu sekretarza organizacji zak�adowej odpowiedzialnego za propagand�. - Taka jest procedura - wyja�ni�, nie zwa�aj�c na to, co mamrocz�, a prosi�em jedynie o po�wiadczenie delegacji i wskazanie mi miejsca, w kt�rym znajd� harcerzy.

- Dobra, dobra, na wszystko przyjdzie czas - us�ysza�em i ju� podawa�em r�k� sympatycznemu czterdziestolatkowi.

- Prosto z dworca - zatroszczy� si� sekretarz. - To id�cie do sto��wki, a ja zam�wi� samoch�d za godzin�. Dobrze b�dzie?

Przytakn��em. W sto��wce zwr�ci� moj� uwag� tatar, kt�ry - s�dz�c po talerzach na sto�ach - mia� najwi�ksze powodzenie. Po pierwsze, kucharki nabiera�y go chochlami prosto z miednic, a po drugie, by� szlachetnej barwy sinoszarej. Wypi�em herbat�, zjad�em kawa�ek chleba z mas�em.

- Jak �niadanko? - z kolejnym pytaniem pospieszy� m�j hutniczy cicerone. - U nas mi�sa nie brakuje, nie ma prawa. Luf�? - zn�w zapyta�.

- Tak rano? - ob�udnie wyrazi�em zdziwienie.

- Jakie rano, jakie rano, ju� mia�em dwie wizyty, twoja jest trzecia. Wczoraj by�o dwunastu dziennikarzy, wszyscy chc� wiedzie�, czym �yje huta. A co was interesuje, redaktorze?

- Harcerze.

Nawet okiem nie mrugn��:

- Pomagaj�, pracuj�, wypoczywaj�. �wietna m�odzie�.

Pod papierosa wypili�my p� butelki S�onecznego Brzegu, po czym sekretarz wr�czy� mi bajecznie kolorowy album Huta Katowice i bie�nik z takim samym napisem. Chcia� mi jeszcze da� czapeczk�, ale podzi�kowa�em.

- No pewnie - skrzywi� si�, a mo�e u�miechn��. - Lubi� m�odzie�owc�w, sam by�em w organizacji harcerskiej - wyra�nie si� rozmarzy� - nie b�d� wam �a�owa�.

I przekaza� mi p� litra z k�osem. Te� nie mrugn��em okiem.

Samochodem terenowym zawieziono mnie do obozu. P� litra da�em komendantowi, kt�ry w rewan�u zaprosi� mnie na kolacj�. Nie poszed�em tam, sp�dzaj�c wiecz�r z harcerzami przy ognisku. Komendant nie nalega� specjalnie, zdaje si�, �e mia� swoje sprawy, gdzie� p�nym wieczorem, a w�a�ciwie ju� noc�, wyje�d�a�. M�odzie� - sekretarz mia� racj� - rzeczywi�cie by�a �wietna. Na prac� nikt nie narzeka�, nie by�o jej zreszt� wiele. Ze szkole� �miano si�, kpi�c otwarcie. Harcerze namioty rozbili w lesie, zalew by� niedaleko, ko�czy�y si� wakacje i �al im by�o wraca� do szko�y. "A tu takie grzyby" - entuzjazmowali si� nie bez powodu; nigdy w �yciu nie jad�em tak wielkich i smacznych ka�.

Po powrocie napisa�em tekst ko�cz�cy si� lirycznym zapewnieniem, �e po wakacjach ci m�odzi ludzie b�d� ju� mieli do Huty Katowice inny stosunek, bo "w jakim� stopniu jest to ju� ich huta". Reporta� zosta� pochwalony, ba, dosta�em do niego jak�� redakcyjn� docen�. Po Sierpniu 80 o "Azymucie - Huta Katowice" nikt si� ju� nawet nie zaj�kn��. I s�usznie - my�la�em, wstydz�c si� - co tu du�o m�wi� - tamtego tekstu.

Par� lat temu pozna�em Leszka Biernackiego, dzi� szefa agencji reklamowej, wtedy nauczyciela na �l�sku i harcerskiego instruktora. Kiedy opowiedzia�em mu t� historyjk�, spojrza� na mnie jak na idiot�:

- Czy ty masz poj�cie, �e dla wielu z tych dzieciak�w to by�a jedyna mo�liwo�� fajnego sp�dzenia wakacji?

Na moje w�tpliwo�ci natury ekologicznej tylko machn�� r�k�, a polityczne skwitowa� nast�puj�co: - Partyjni bossowie wymy�lili sobie, �e wychowaj� m�odzie� po komsomolsku. I tak dobrze, �e nie przenie�li �ywcem do Polski systemu pionierskiego. A mia�o by� tak: HSPS w szkole, ZSMP w pracy, SZSP na studiach, a na ko�cu tej drogi do organizacyjnej szcz�liwo�ci - PZPR. S�k w tym, �e ju� nikt nie traktowa� serio takich pomys��w i wszyscy mieli w dupie huty i azymuty. Ale je�li by�o im wtedy, pod tymi namiotami, dobrze, to zachowaj� w pami�ci tamto lato.

Mo�e i tak, w ko�cu smak sma�onych na ognisku grzyb�w wci�� mam na j�zyku.

 

HIPISI

 

19 lutego 1972 roku "Sztandar M�odych" wydrukowa� pierwszy odcinek, zas�uguj�cej na miano kultowej sensacyjnej powie�ci Anny K�odzi�skiej Wrak. A zaczyna�a si� ona tak: "Hipy obsiad�y skwer, ich ulubione miejsce opr�cz letniej herbaciarni. Siedzieli rz�dkiem na �awkach, wszystko d�ugow�ose, przewa�nie brodate, cicho o czym� rozmawiali. Dziewczyny by�y tylko dwie -S�owianka i Ta Pierwsza, o kt�rej m�wiono, �e dawniej chodzi�a z Prorokiem, teraz j� jako� zaniedba�. Hipy porozpina�y brudne koszule; �lady po �yletkach i paznokciach odznacza�y si� ostro na sk�rze".

Na skwerku przy pomniku Adama Mickiewicza na warszawskim Krakowskim Przedmie�ciu, bo to o ten skwerek chodzi�o niezr�wnanej autorce powie�ci milicyjnych, bywa�o gor�co. Dos�ownie i w przeno�ni. Gdy ludowe s�oneczko przygrzewa�o, mo�na si� by�o opala�. Hipisi eksponowali swoje upierzenie, rozprawiali o wy�szo�ci "pasty" nad "ferm�" (�rodk�w uwa�anych za odurzaj�ce) lub odwrotnie, przekazywali sobie wymi�toszone kartki z drukowanymi na maszynie, odbijanymi na spirytusowym powielaczu, a najcz�ciej przepisywanymi r�cznie - niczym przez �redniowiecznych skryb�w - egzemplarzami Skowytu Allena Ginsberga, wymieniali p�yty, czasem wdawali si� w leniwe pogaw�dki z bywalcami pobliskiej winiarni U Hopfera (mie�ci�a si� po przeciwnej stronie ulicy ni� dzisiejszy lokal o tej samej nazwie, niemaj�cy jednak nic wsp�lnego z przybytkiem prowadzonym przez niezapomnian� Pani� Stasi�).

Sielski nastr�j burzy�a Milicja Obywatelska, urz�dzaj�c naloty na skwerek. Zazwyczaj rutynowo sprawdza�a dokumenty i przegania�a towarzystwo - kt�re przemieszcza�o si� wtedy na Stare Miasto - a czasem zabiera�a hip�w na do�ek w celach - najog�lniej m�wi�c - dydaktyczno-wychowawczych. Dramatycznie �le bywa�o, gdy na skwerek zapuszczali si� garownicy, bij�c hip�w, kt�rzy - ze wzgl�du na g�oszony pacyfizm - nie odp�acali si� pi�knym za nadobne, lecz cierpliwie znosili upokorzenia, czekaj�c, a� podziarganym protoplastom dzisiejszych ogolonych na �yso ch�opc�w bejsbolowc�w przejdzie ochota "czyszczenia miasta z brudas�w". W takich chwilach mo�na by�o liczy� co najwy�ej na charakter w nogach lub interwencj� przypadkowych przechodni�w. Ciekawe, �e najbardziej sk�onni do pomocy byli popijaj�cy winko bywalcy Hopfera wyra�nie solidaryzuj�cy si� z malownicz� gromad� ze skweru traktowan� jako trwa�y element krajobrazu na r�wni z zakonnicami z pobliskiego klasztoru.

Niestety, zdecydowanie wi�ksza cz�� spo�ecze�stwa, a to znaczy - i przechodni�w z Krakowskiego Przedmie�cia - mia�a o hipisach jak najgorsze zdanie, cz�sto wi�c widz�c bitych d�ugow�osych, wyra�a�a aplauz w rodzaju "Dobrze im, zwyrodnialcom", ni� pot�pia�a agresywnych osi�k�w w obowi�zkowych ortalionowych kurtkach zwanych Szwedkami. A jak ubrany by� polski hippie? Do�� dowolnie, przywi�zywa� natomiast wag� do atrybut�w: wisiorka z pacyfem (p�niej nazwa tego znaku przeciwnik�w wojny zmieni�a rodzaj z m�skiego na �e�ski, zostaj�c pacyf�), chlebaka ("wszystko co mam, mie�ci si� w tym chlebaczku") czy dzierganej torebki w r�nokolorowe pasy, a w p�niejszych latach - koralik�w, z kt�rych robiono bransoletki. Dobrze widziany by� te� du�ej wielko�ci krzy� na piersi.

Ch�opcy chodzili w mo�liwie jak najbardziej rozszerzanych spodniach (nogawka od 35 centymetr�w wzwy�), najcz�ciej z dewetyny, uznaniem cieszy�y si� koszule wzorowane na rosyjskich rubaszkach, na grzbiet nak�adano kurtki: kangurki (z kieszeni� z przodu) lub �o�nierskie panterki. Dziewczyny nosi�y barwne, "bananowe" sp�dnice, bufiaste, haftowane bluzki, kapelusiki, na nogach sanda�y. Po��dany by� w tym uniformie jaki� rys zaniedbania. Je�li hipis bez wzgl�du na p�e� nie rozpuszcza� w�os�w, wi�za� je w kucyk lub cz�ciej przewi�zywa� opask�.

O �adnym wplataniu kwiat�w w ow�osienie nie by�o mowy. Na kwieciste elementy stroju te� trzeba by�o uwa�a�, o ile bowiem nie budzi�y emocji drobne kwiatki, tak zwane ��czki, o tyle satynowe koszule w duŜe kwiaty zarezerwowane by�y dla git�w. Starszemu pokoleniu trudno si� by�o w tym po�apa�.

Ale wracam na warszawsk� star�wk�. Hipy mia�y tam kilka ch�tnie nawiedzanych miejsc, a to herbaciarni� U Pana Micha�a i pi�terko kawiarni Krokodyl, gdzie przy jednej herbacie dziesi�� os�b potrafi�o przesiedzie� nawet par� godzin. Obs�uga traktowa�a hipis�w jako dopust bo�y, z rezygnacj� ponawiaj�c co jaki� czas pr�by wyegzekwowania wi�kszego zam�wienia. Bez skutku. Trzeba by�o natomiast korzysta� z szatni, co spotyka�o si� z protestami. Wzgl�dna idylla sko�czy�a si�, kiedy gary urz�dzi�y ekspedycj� karn� na Krokodyla i od tamtej pory, je�li pojawia�o si� w kawiarni razem wi�cej ni� dw�ch d�ugow�osych, wypraszano ich stamt�d. No, wyrzucano na kopach.

Moje kontakty towarzyskie z hipami by�y serdeczne, acz okazjonalne. Ko�czy�em szko�� i mog�em jedynie zazdro�ci� takiemu Karemu d�ugo�ci w�os�w, a te si�ga�y mu za siedzenie. Zaprzyja�ni�em si� z nim w szpitalu na Nowowiejskiej, gdzie przy pomocy psychiatr�w pr�bowali�my omin�� pu�apki, jakie zastawia�a na nas rzeczywisto��. Karemu na przyk�ad zafundowa�a w�a�nie bilet do jednostki wojskowej, przeszkadzaj�c w realizacji jego �yciowych plan�w. Te zreszt� nie by�y skomplikowane. Kary, kt�ry zapuszcza� w�osy bodaj trzy lata, chcia� je jeszcze podhodowa�, by uros�y jeszcze przynajmniej p� metra, marzy� o wyje�dzie do Ameryki (jak wszyscy), a na razie - sz�o lato - wybiera� si� w Bieszczady. W Bieszczady je�dzili�my wszyscy. Hipy zak�ada�y tam swoje hipchaty, systematycznie niszczone przez milicjant�w, kt�rym wystarcza� do tego kanister z benzyn�. To nie by�y Bieszczady z filmu Wilcze echa ani z piosenki Wojciecha M�ynarskiego. Ju� tyle o ile ucywilizowane, ju� z zapor� na Solinie, ale z w��cz�cymi si� po Koma�czy facetami z nadrukami "ZK" na waciakach, pracuj�cymi tam przy wyr�bie lasu, z nielicznymi Ukrai�cami, po w�dce otwieraj�cymi si�, ale i w�wczas niebezpiecznymi, z ca�� t� pograniczn� dziko�ci� przyrody i ludzkich serc.

Gdy w 1972 roku przyjecha�em do Rzepedzi z Ry�kiem P�dzi�skim i jego koleg� W�adeczkiem, w �lad za dziewczynami, kt�re tam wraz z mam� jednej z nich wynaj�y kwater�. Rozbili�my namiot na pustej polanie w pobli�u tor�w kolejowych. Nast�pnego dnia rano przyjecha� na rowerze gajowy i ostrzeg�, �e niedawno w tym samym miejscu zamordowano dziewczyn� i ch�opaka. My�leli�my, �e jaja sobie z nas robi, ale w knajpie tubylcy potwierdzili t� wiadomo��.

O hipisowskim �yciu w Peerelu �wietn� ksi��k� "Mistycy i narkomani" napisa� po latach Wojciech Michalewski. Nale�a� on do najwytrwalszych hip�w, nieomal ojc�w za�o�ycieli ruchu, kt�ry w istocie zawsze by� nieliczny, a jedynie p�czkowa� hipami niedzielnymi, wakacyjnymi, sympatykami, kt�rzy aktywizowali si� latem i przy okazji zlot�w: tych pierwszych - w Kazimierzu, Sopocie i przede wszystkim w Cz�stochowie.

Nieszcz�ciem by�y narkotyki. C� z tego, �e wielu hipis�w po eksperymentach odstawia�o prochy i morfin� - bywa�o, �e na zawsze, skoro wkr�tce, w�a�nie w latach 70., pojawi� si� "kompot" i ta brudna heroina zacz�a zabija� cz�sto bardzo m�odych akolit�w ruchu. Niebawem trudno si� by�o zorientowa�, kto jest kim, kto jest tylko hipisem, kto tylko narkomanem, a kto jednym i drugim.

Ze starszych warszawskich hip�w pami�tam Su�ka i Dzieciaka, a potem ca�� barwn� grup� przesiaduj�c� w kawiarni Ulubiona, od ksywy jednego z nich "Filipami" zwan�. Ale i tak� Magd� Adamiak, kt�ra by�a, by�a i nagle nie by�o jej ju� nigdy i nigdzie. Podobnie jak jej nieod��cznej przyjaci�ki Ba�ki Michalskiej. Ale to ju� dzia�o si� w makowych czasach. Z narkotykowego zagro�enia d�ugo nie zdawano sobie sprawy. Problem lekcewa�ono, marginalizowano, o�mieszano, robi�c ludziom wod� w m�zgach. W "Polityce" z marca 1971 roku, w rubryce "Co� z �ycia" ukazuj�cej absurdy naszej rzeczywisto�ci, przeczyta� mo�na by�o nast�puj�c� not�: "Uniwersa� - klej, kt�ry klei sk�r� i wszystko, produkcji ZG Inco. zaopatrzony jest w wydrukowane na etykiecie ostrze�enie: Szkodliwy w wypadku spo�ycia. Czy�by dosz�o ju� do tego, �e nasz brat-cz�owiek naw�chawszy si� Tri, ugasiwszy pragnienie wod� brzozow�, zacz�� sobie strzela� na kaca klej uniwersalny?". Tego nie ma nawet jak skomentowa�: r�ce opadaj�.

Interesuj�ce, �e dzisiaj eksponowane bywa polityczne oblicze ruchu wymierzone pono� w komun�. Co� by�o na rzeczy, ale w przesad� popada� nie nale�y, podobnie jak z hipisowsk� religijno�ci�. W tej pierwszej fali hip�w, z kt�r� si� zetkn��em, nie by�o jeszcze ksi�dza Andrzeja Szpaka, a Kriszna nie przeszkadza� Jezusowi - i wzajemnie. Tyle �e ten pierwszy - po s�awnym utworze George'a Harrisona - wydawa� si� bardzo �wiatowy. Po co si� oszukiwa� - w rodzimym hipisowaniu najbardziej chodzi�o o to, by wyr�ni� si� z szarego t�umu, zbulwersowa� "mieszczan" i my�le�, �e jeste�my tacy sami jak nasi r�wie�nicy z wolnego �wiata. A ma�powali�my ich bez opami�tania. Chodzi�o te� o muzyk�, tak�, jak� grano tam, a nie grano tu. I trzeba by�o pociesza� si� erzacem.

W poszukiwaniu takiej namiastki zaw�drowa�em kt�rego� dnia na wyst�p zespo�u Blues Trio, stanowczo niedocenionego, niestety, nie�yj�cego ju�, rockandrollowca Wojciecha Skowro�skiego. Koncert mia� miejsce w namiocie cyrkowym ustawionym ko�o buduj�cego si� (jeszcze go nie by�o!) Dworca Centralnego. Zabawa by�a przednia, a to g��wnie dlatego, �e po ka�dym zagranym numerze Skowro�ski wo�a�: "Hej!", robi�c palcami znak "victorii" w stron� d�ugow�osej czeredy stoj�cej po lewej stronie estrady, czym do furii doprowadza� garownik�w zgrupowanych po stronie przeciwnej. "Solidarno��" nikomu si� nie �ni�a, a prosz�, popularny "zaj�czek" budzi� w �ysych �bach te same z�e emocje co �wier� wieku p�niej w ZOMO.

Trzeba by�o dopiero 1989 roku i Tadeusza Mazowieckiego, by ten czasowo przej�ty przez hipis�w znak "V" podnie��, z trybuny sejmowej, do rangi bez ma�a pa�stwowej. Inna sprawa, �e premier o ma�o si� przy tym nie obali�.

 

JAJA

 

"Jajcem holenderskim blues" �ci�le �rodowiskow�, limitowan� przez cenzur� popularno�� zdoby� sobie Salon Niezale�nych, pupil - o czym si� nie pami�ta - Toeplitzowych "Szpilek" z pocz�tku lat 70. Ludno�� bardziej interesowa�a si� jednak innymi jajami. A te by�y w trzech rodzajach: �wie�ym, ch�odniczym i wapnowanym. 19 stycznia 1971 roku nast�pi�a sezonowa obni�ka ich cen, jak�e mila kieszeni klienta, o czym z satysfakcj� nie omieszka�a poinformowa� prasa, radio i telewizja. Ot� w zwi�zku z dobrym przebiegiem skupu o pi�� tygodni wcze�niej ni� w roku poprzednim obni�ono o 30 gr cen� jaj �wie�ych. Odt�d p�acili�my 2,70 z� za jajo du�e, 2,40 za �rednie, a 2,10 za ma�e. R�wnocze�nie o 20 gr obni�ono ceny - znacznie mniej popularnych, czy m�wi�c wprost, b�d�cych w pogardzie - jaj ch�odniczych i wapniak�w. Te ostatnie by�y - zdaniem urz�dnik�w od handlu jajami - "znosami kurzymi przechowywanymi w wapnie". Capi�y jak siarkowod�r. A wszystkie jaja w tamtych niezapomnianych czasach stemplowano tr�jk�tnymi znaczkami: na czerwono (rzekomo �wie�e), granatowo (ch�odnicze) i czarno (wapienne). By�y jeszcze jaja w proszku i - jedyne nadaj�ce si� do spo�ycia - "jaja od baby". "Baba" - w przypadku mojej rodziny pani Aniela przyje�d�aj�ca z jajami, serem (niekiedy �mietan�!) i ciel�cin� z Prostyni ko�o Ma�kini - witana by�a w progach miejskich domostw niczym najdostojniejszy go��, obecno�� jej zwiastowa�a bowiem nadej�cie dni t�ustych, co przek�ada�o si� na przyk�ad na jajecznic�, po kt�rej zjedzeniu cz�owiek nie dostawa� drgawek.

A je�li chodzi o tamt� obni�k� cen jaj "uspo�ecznionych" ze stycznia 1971 roku, to ju� sam nar�d musia� rozstrzygn�� we w�asnym sumieniu, czy i na ile na dobry przebieg skupu z pocz�tku "dekady dobrobytu" osobisty wp�yw wywar� pierwszy sekretarz KC PZPR, towarzysz Edward Gierek. Poprzedniemu skupowi patronowa� jeszcze W�adys�aw Gomu�ka.